اصولگرایان و اصلاح‌طلبان در بوته آزمون؛ غوغاسالاری یا قانونمداری؟
با اعلام نتیجه بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات مجلس خبرگان، نامزدهای احراز صلاحیت نشده دو طیف سیاسی کشور و هواداران آنها، در معرض آزمونی مهمتر از آزمون اجتهاد یا امثال آن قرار گرفته‌اند.
رقابت داوطلبان نمایندگی دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری، روز گذشته و با اعلام نتایج اولیه بررسی صلاحیت‌ها از سوی هیات مرکزی نظارت بر انتخابات، وارد مرحله جدید و جذاب‌تری شد. رقابتی حساس برای ورود به نهادی حساس‌تر که مسئولیت تعیین رهبری نظام جمهوری اسلامی را در مقاطع سرنوشت‌ساز انقلاب برعهده دارد.
روز گذشته سیامک ره پیک عضو حقوقدان شورای نگهبان و سخنگوی هیات مرکزی نظارت بر انتخابات، با بیان اینکه نتایج بررسی صلاحیت داوطلبان خبرگان روز دوشنبه ۵ بهمن به وزارت کشور اعلام شده است، گفت: ۱۶۶ نفر در پنجمین دوره انتخابات خبرگان رهبری تائید صلاحیت شده‌اند.
به گفته ره پیک، ۱۵۸ نفر از داوطلبان از ادامه رقابت و ورود به گردونه رقابت انصراف داده‌اند، ۱۱۱ نفر هم (از ابتدا) غیرمجاز بوده‌‌اند و ۱۵۲ نفر نیز در آزمون کتبی (آزمون اجتهاد) شرکت نکرده‌اند که در مجموع، انصرافی‌ها، غیرمجازها و غایبان آزمون به ۴۲۱ نفر رسیده‌اند.
به این ترتیب، صلاحیت علمی و غیرعلمی ۳۷۳ داوطلب بررسی شد که از این تعداد صلاحیت ۲۰۷ نفر رد و صلاحیت ۱۶۶ نفر نیز تائید شده است.
با اعلام این خبر از سوی سخنگوی هیات مرکزی نظارت بر انتخابات، شاخک‌های مخاطبان مخصوصاً خبرنگاران رسانه‌ها حساس شد تا رد پایی از اسامی رد یا احراز صلاحیت شدگان به دست بیاورند؛ مخصوصاً اینکه حضور برخی چهره‌های سرشناس از دو طیف اصولگرا و اصلاح‌طلب بر جذابیت خبر و کنجکاوی رسانه‌ها افزود.
حساسیت نسبت به نتیجه بررسی صلاحیت داوطلبان این دوره خبرگان، از زمانی افزایش یافت که برخی از چهره‌های سرشناس که سوژه اصلی و ثابت رسانه‌های یک جریان خاص هستند، در آزمون اجتهاد در دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری حضور نیافتند و از همان زمان، احراز یا عدم احراز صلاحیت علمی آنان محل تردید قرار گرفت.
هرچند نجات‌الله ابراهیمیان سخنگوی شورای نگهبان، بعدها و درنشست خبری خود با رسانه‌ها اعلام کرد که آزمون کتبی تنها ابزار احراز صلاحیت علمی داوطلبان خبرگان نیست، اما در عین حال تأکید کرد: تنها ابزار برای احراز صلاحیت علمی کسانی که اقتدار علمی آنها تاکنون از راههای دیگر برای فقهای شورای نگهبان مشخص نشده، همین آزمون (کتبی) است و در صورت عدم شرکت در آزمون، این تنها ابزار را از فقها می‌گیرند.
اصولگرایان و اصلاح‌طلبان؛ همگی در دایره احراز و عدم احراز
هرچند طبق قانون، اسامی نامزدهای احراز صلاحیت شده یا احراز نشده تنها به خودشان اعلام می‌شود و در اختیار رسانه‌ها قرار نمی‌گیرد، اما خبرهای جسته و گریخته و نسبتاً موثقی که از منابع آگاه به جمع اهالی رسانه درز کرده و با تکذیب نامزدها نیز مواجه نشده، حاکی است که مانند انتخابات مجلس شورای اسلامی، در انتخابات خبرگان نیز چهره‌های سرشناسی از هر دو طیف اصلی سیاسی کشور یا طیف‌های نزدیک به آنها در میان رد صلاحیت شدگان یا به تعبیر حقوقی آن، «عدم احراز صلاحیت شدگان» قرار دارند.
در میان نامزدهای جریان اصلاح‌طلب یا جریان‌های نزدیک به آنها که صلاحیت آنها (اعم از صلاحیت علمی یا سیاسی) برای شورای نگهبان احراز نشده، چهره‌هایی همچون حجج اسلام «سیدحسن خمینی» تولیت آستان مقدس امام خمینی (ره)، «سیدمحمد موسوی بجنوردی»، «مجید انصاری» و «محسن غرویان» دیده می‌شود؛ همانطور که در طیف مقابل نیز، چهره‌هایی همچون حجج اسلام «سیدرضا تقوی» رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، «کاظم صدیقی» امام جمعه تهران، «مهدی طائب» رئیس قرارگاه عمار و «مرتضی آقاتهرانی» دبیرکل جبهه پایداری به چشم می‌خورد.
هرچند جریان رسانه‌ای نزدیک به اصلاح‌طلبان، مثل همیشه تلاش می‌کند تا با بزرگنمایی نتایج بررسی صلاحیت‌ها، فضای تک قطبی و رقابت نابرابر را القاء کند، اما نگاهی به اسامی ذکر شده و مقایسه آن با مقیاس کلی حضور داوطلبان دو طیف در این رقابت سیاسی، نتیجه دیگری به دست می‌دهد.
این مسئله وقتی اهمیت بیشتری می‌یابد که با مقایسه آماری تعداد نامزدهای تایید شده در این دوره با دوره قبل، فضا برای رقابتی پرشورتر فراهم می‌شود.
بر این اساس و در شرایطی که در انتخابات این دوره مجلس خبرگان رهبری، از ۳۷۳ داوطلب، صلاحیت ۲۰۷ نفر رد و صلاحیت ۱۶۶ نفر تائید شده است، در دوره چهارم و در سال ۱۳۸۵، صلاحیت ۲۰۹ نفر رد و صلاحیت ۱۴۶ نفر تائید شده بود؛ بنابراین، غوغاسالاری در پرداختن به موضوع بررسی صلاحیت‌ها، آنهم در شرایطی که کمیت رد صلاحیت‌ها نسبت به گذشته کاهش یافته و کیفیت آن نیز دامن نامزدهای دو طیف را گرفته است، کمکی به برگزاری انتخاباتی پرشور و سالم که به تقویت پایه‌های اسلامیت و جمهوریت نظام منتهی می‌شود، نخواهد کرد.
مسئله دیگر، وجود مهلت قانونی برای اعتراض داوطلبان عدم احراز صلاحیت شده است که بر اساس اعلام هیات مرکزی نظارت بر انتخابات، از فردا هشتم بهمن تا شنبه ۱۰ بهمن‌ماه به مدت ۳ روز ادامه دارد و این می‌تواند، فرصت مجددی را برای حضور برخی نامزدها اعم از اصولگرا یا اصلاح‌طلب در میدان رقابت نهایی در هفتم اسفندماه فراهم کند.
باب بی‌احترامی را باز نکنید
نتیجه نهایی برسی صلاحیت‌ها چه در انتخابات مجلس شورای اسلامی و چه در انتخابات مجلس خبرگان رهبری (با توجه به حساسیت جایگاه و اهمیت آن) هرچه باشد، سخنان هشدارآمیز و تلنگرگونه رهبر معظم انقلاب در هفته گذشته و در دیدار دست‌اندرکاران انتخابات، می‌تواند سرلوحه کار و آویزه گوش همه فعالان این دو انتخابات و انتخابات‌های آینده باشد.
آنجا که فرمودند: «به نهادهای قانونی اهانت نشود؛ این را توجّه کنید. یک نهاد قانونی را که یک وظایفی دارد، نباید مورد افترا قرار بدهیم یا مورد اهانت قرار بدهیم. نهاد قانونی، نهاد قانونی است؛ نه‌اینکه اشتباه نمیکند؛ هر نهاد قانونی‌ای مثل همه‌ی آدمها، مثل این حقیرِ پُر از تقصیر و اشتباه ممکن است اشتباه کنیم امّا این موجب نمیشود که ما یک نهاد قانونی را مورد اهانت قرار بدهیم، در انظار عمومی، در تبلیغاتمان، در حرفهای خودمان تخفیف کنیم؛ نه، این باب اگر باز شد، هرج‌ومرج خواهد شد. خب، سلیقه‌ی جنابعالی این است، به فلان نهاد قانونی بی‌احترامی میکنی، یکی دیگر سلیقه‌ی دیگری دارد، به آن نهاد قانونی‌ای که تو به آن وابسته هستی بی‌احترامی می‌کند؛ این خوب است؟ این باب را باز نکنند».
