نمایندگان کنونی چقدر شانس حضور دوباره در مجلس را دارند؟/ مردم به افراد تکراری اقبال چندانی ندارند

توسط دبیرکل · منتشر شده · بروزشده اسفند ۱۸, ۱۳۹۴

مجلس دهم تا پیش از هفتم خرداد سال 95 تشکیل جلسه می‌دهد و اکثر نمایندگان کنونی در تلاش هستند تا بتوانند صندلی‌های خود را در دوره بعد هم حفظ کنند اما این امر چقدر محتمل است؟

از 290 نماینده مجلس نهم تنها پنج نماینده برای انتخابات دور دهم ثبت نام نکردند بنابراین اکثریت قاطع نمایندگان مجلس تصمیم دارند چهار سال بعد را شبیه به چهار سال قبل بگذرانند، اما شواهد می‌گوید نباید چندان به تحقق آرزوی اکثریت مجلس امیدوار بود که حتی اگر ردصلاحیت 50 نماینده کنونی را هم در نظر نگیریم، مروری بر انتخابات از دوره دوم تا نهم موید این واقعیت است که در هر دوره ذائقه مردم تغییر می‌کند. به عنوان مثال پس از انتخابات نهمین دوره مجلس مشخص شد که 189 نفر از نمایندگانی که در مجلس هشتم حضور داشتند، موفق به حضور مجدد در خانه ملت نشده‌اند و به این معناست که تنها 35درصد نمایندگان مجلس هشتم توانستند به مجلس نهم راه یابند.

اگر به کتاب معرفی نمایندگان ادوار مختلف مجلس چاپ روابط عمومی خانه ملت نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم که در انتخابات مجلس نهم اتفاق تازه‌ای نیفتاده و تا بوده، همین بوده است. جدول زیر که در این کتاب چاپ شده، روند انتخابات دوره‌های مختلف را روشن می‌کند، با این توضیح که تعداد کل نمایندگان از مجلس اول تا پنجم، 270 نفر بوده و از آن زمان تاکنون به 290 نفر افزایش یافته است.

از دورهای به دور بعد	تعداد نمایندگان ابقاشده در دور بعد	درصد نمایندگان ابقا شده	درصد تغییر نمایندگان
از مجلس اول به دوم	106 نفر	39	61
از مجلس دوم به سوم	103 نفر	38	62
از مجلس سوم به چهارم	87 نفر	32	68
از مجلس چهارم به پنجم	104 نفر	39	61
از مجلس پنجم به ششم	70 نفر	24	76
از مجلس ششم به هفتم	70 نفر	24	76
از مجلس هفتم به هشتم	107 نفر	37	63
از مجلس هشتم به نهم	101 نفر	35	65

این روند را محمدرضا باهنر، نایب رئیس مجلس برای انتخابات دوره‌های هشتم و نهم پیش بینی کرده و در هر دو دوره پیش‌بینی‌اش درست از کار درآمده است. او در گفت‌وگو با خبرآنلاین در مورد پیش بینی‌اش از نتیجه انتخابات مجلس نهم گفته بود: «من پیش از انتخابات مجلس هشتم پیش‌بینی کردم که دوسوم نمایندگان مجلس هفتم در مجلس هشتم حضور نخواهند داشت و دیدید که اینگونه هم شد و مردم دوسوم نمایندگان قبلی خود را فاقد صلاحیت نمایندگی مجدد دانستند».

نایب رئیس مجلس که دیگر سودای کرسی‌های سبز پارلمان را ندارد در مهر ماه سال 92 پیش بینی مشابهی برای مجلس دهم نیز داشته است. او به خبرنگار خانه ملت گفته است: «دوسوم نمایندگان مجلس نهم به دوره بعد راه پیدا نمی‌کنند. مگر اینکه یک اتفاق غیرمترقبه بیفتد». اتفاقی که حالا علی مطهری برای محقق شدنش ابراز امیدواری می کند.

نماینده مجالس هشتم و نهم به خبرآنلاین می‌گوید: «اميدوارم نهايتا مجلسي شبيه مجلس نهم نداشته باشيم كه توجهي به فصل سوم قانون اساسي درباره حقوق ملت نداشته است. البته به مجالس هشتم و نهم انتقادهاي ديگري هم وارد است. از جمله اينكه در بعد نظارتي، ضعيف بوده‌اند و بسياري از تخلفات دولت همدوره خودشان را نتوانستند احراز كنند».

تعداد بالای نماینده اولی‌ها

همچنین در هر دوره بخش عمده نمایندگان انتخاب شده فاقد سابقه نمایندگی هستند. یعنی حدود 65 تا 75 درصد نمایندگان جدیدالورودند به این معنا که 160 تا 180 نماینده برای نخستین بار انتخاب شده‌اند. به عنوان مثال، در دوره ششم از مجموع 290نماینده بیش از 170 نفر سابقه نمایندگی نداشته‌اند و حدود 70 نفر نمایندگان دوره پنجم و بقیه مربوط به دوره‌های قبل بوده‌اند. در دوره هفتم نیز تنها 68نماینده دوره ششم، حضور دارند و بیش از 160 نماینده هم در هیچ دوره‌ای نماینده نبوده‌اند. این قاعده در مجلس هشتم هم وجود داشته است بیش از 190 نماینده جدیدالورود بوده‌اند.

آمارها از اقبال محدود مردم به نمایندگان پیشین نیز حکایت دارد. به عنوان نمونه، نمایندگان دوره هفتم که در دوره اول هم نماینده بوده‌اند تنها 8 نفرند، دوره دوم 9 نفر، دوره سوم 18نفر، دوره چهارم 48نفر و دوره پنجم 58 نفرند.

چرا مردم در هر دوره نمایندگان جدید را ترجیح می‌دهند؟

اما چرا مردم در هر دوره به دنبال نمایندگان جدید می‌روند؟ محمدعلی پورمختار رئیس کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی در گفتگو با ایسنا در این باره توضیح داده است: ذائقه سیاسی مردم در انتخابات مجلس و دولت در دوره‌های مختلف متفاوت بوده و به همین علت است که در هر دوره مجلس دوسوم نمایندگان توسط رای دهندگان تغییر می‌کنند؛ عمده این تغییرات نیز ضعف نمایندگان در برآورده کردن خواسته‌های موکلانشان است. در بررسی‌های ما در کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی مشخص شده است دلایل «غیرسیاسی» در تغییر دوسومی نمایندگان در هر دوره مجلس موثر است.

نماینده مردم بهار و کبودراهنگ در مجلس معیار انتخاب مردم در روستاها و شهرهای کوچک را متفاوت از تهران می‌داند و می‌افزاید: دلایل سیاسی در روستاها و شهرهای کوچک در حد ۳۰درصد در انتخاب مردم تأثیرگذار است اما ۷۰درصد مردم در این مناطق خواهان راه یافتن نمایندگانی به قوه مقننه هستند که صدای آنان را در رفع مشکلات و نیازهای شان به سایر قوا به درستی منعکس کنند و حتی بتوانند نیازهای روزمره را پاسخ دهند. با همین معیار است که عملکرد نمایندگان شان در دوره‌های مختلف مجلس را رصد کرده و تشخیص می‌دهند در دوره بعد کدام نمایندگان را به مجلس نفرستند.

وی با رد نگاه سیاسی مردم در روستاها و شهرهای کوچک، اظهار می‌دارد: مردم در این مناطق به عملکرد و سابقه کاندیداها در پست‌های قبل از کاندیداتوری و نگاهی که نسبت به آنان در این مناطق وجود دارند، می نگرند و پس از انتخاب و فرستادن نمایندگان‌شان به قوه مقننه متوجه گرایش اصولگرایی یا اصلاح‌طلبی آنان می‌شوند.