شعارهای انتخاباتی؛ از مجلس اول تا نهم
در ادوار اخیر انتخابات مجلس شورای اسلامی، کمتر لیستی در فضای سیاسی و رسانه‌ای منتشر شده که بر آن شعاری نقش نبسته باشد
.
به گزارش ایسنا، «خبرآنلاین» در ادامه نوشت: این در حالی است که در نخستین ادوار انتخابات پارلمانی کشور، چنین امری مرسوم نبود. چه آنکه در انتخابات مجالس اول و دوم، به جای شعار جملاتی از امام(ره) در باب انتخابات، روی پوسترهای تبلیغاتی معرفی نامزدهای احزاب و تشکل‌های سیاسی، منتشر می‌شد. جملاتی مثل «سعی کنید نمایندگانی مثل مرحوم مدرس را انتخاب کنید» که هم در لیست حزب جمهوری اسلامی در انتخابات مجلس اول، دیده می‌شد و هم در لیست جامعه روحانیت مبارز در همان دوره.
بعد از رحلت بنیانگذار انقلاب؛ علاوه بر جملاتی از ایشان، جملاتی از رهبری، همچون اینکه «مردم باید کاندیداهایی را برگزینند که به کانون‌های قدرت و ثروت متصل نباشند» در لیست‌های انتخاباتی نقش می‌بست.
نخستین‌بار در انتخابات مجلس سوم بود که شعارهای انتخاباتی روی لیست‌ها ظاهر شد. پس از انشعاب مجمع روحانیون مبارز تهران از جامعه روحانیت مبارز، لیست آنان که در آن سال‌ها «پیروان خط امام» نامیده میشدند با شعار «اسلام پابرهنگان» منتشر شد. انتخاب شعار «اسلام پابرهنگان» در واقع تعریضی بود به سلسله سخنرانی‌های امام خمینی(ره) قبل از انتخابات دوره سوم که مسأله اسلام آمریکایی و اسلام ناب محمدی را مطرح و شاخصه‌هایی اسلام ناب محمدی را «اسلام محرومین»، «اسلام پابرهنگان»، «اسلام مظلومین» و … عنوان کرده و شاخصه‌های اسلام آمریکایی را هم «اسلام مرفهین بی‌درد» و کسانی که از جبهه و جهاد فراری هستند، برشمردند.
منشعبین از جامعه روحانیت با شعارهای عدالت‌خواهانه، مساوات‌جویانه و دفاع از محرومین و مستضعفان به عرصه آمده بودند. آنها حتی این جمله از امام (ره) را روی لیست خود منتشر کرده بودند که «تمیز بین کسانی که در تفکر خود خدمت به اسلام و محرومان را اصل قرار داده‌اند با دیگران کار مشکلی نیست». طیف مقابل هم خود را حامیان امام میدانست، اما از شعار مشخصی در لیست انتخاباتی خود بهره نبرده بود.
اطاعت از رهبری، حمایت از هاشمی
رقابت‌های انتخاباتی در آستانه برگزاری انتخابات مجلس چهارم اما عرصه رقابت بر سر نوع حمایت از دولت بود. «خط امام(ره)، ولایت فقیه، قانون اساسی و حل مشکلات اقتصادی در جهت حمایت از محرومان و مستضعفان» شعار انتخاباتی مجمع روحانیون مبارز در این دور از انتخابات بود که به دولت هاشمی رفسنجانی انتقاداتی داشتند. اما پیرو سخنان رهبری، احزاب جناح راست در بیانیه‌های خود به دفاع و حمایت از دولت پرداخته و نهایتاً نیز شعار «پیروی از خط امام، اطاعت از رهبری، حمایت از هاشمی» را برگزیدند. از جمله آنکه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در بیانیه‌ای آورده بود: انتخاب نمایندگان دلسوز و شایسته و حامی دولت خدمتگزار و احتزار از کسانی که خواسته یا ناخواسته نتوانستند از آرمان‌های انقلاب دفاع کنند، ترسیم‌کننده آینده‌ای مطمئن و درخشان است.
جمعیت مؤتلفه اسلامی نیز بر انتخاب نمایندگانی ولایت‌پذیر و در خط پیروی از امام و اطلاعت از رهبری و حمایت از هاشمی تاکید کرده بود. «پیروی از ولایت فقیه»، «اطاعت از رهبر معظم انقلاب» و «حمایت از دولت هاشمی رفسنجانی» محوری‌ترین شعار جناح راست در این دوره از انتخابات مجلس بود که هدف از آن نقد جریان مقابل و وارد آوردن این اتهام به طیف چپ بود که در هیچ‌یک از موارد یاد شده، نتوانسته‌اند کارنامه موفقی از خود ارائه دهند.
از «عزت اسلامی» کارگزاران تا «عدالت اجتماعی» جامعه روحانیت
انتقاد یا حمایت از دولت دوم هاشمی رفسنجانی بار دیگر مرزهای انتخاباتی در آستانه رقابت‌های مجلس پنجم را رقم زد. فقط این بار جنس حامیان و منتقدان به نسبت انتخابات پیشین تغییراتی کرده بود. حزب کارگزاران سازندگی که با شعار «عزت اسلامی، تداوم سازندگی، آبادانی ایران» اعلام موجودیت کرده بود؛ شعار «عزت اسلامی، تداوم سازندگی، آیادانی ایران» را در فهرست انتخاباتی خود منتشر کرده بود.
جامعه روحانیت مبارز بار دیگر با شعار «پیروی از خط امام – اطاعت از رهبری – حمایت از هاشمی» و «عدالت اجتماعی و توسعه، مشارکت مردمی و نظارت» فهرست ارائه داد. جمعیت دفاع از ارزش های انقلاب اسلامی به دبیر کلی آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری هم با شعار انتخاباتی «گذر از مرحله کنونی برای رسیدن به اهداف مطلوب نظام» فهرستی 30 نفره ارائه داد که 13 نفر از اعضای آن با فهرست جامعه روحانیت مشترک بود.
از این دور از رقابت‌های انتخاباتی، شاهد لیست‌های انتخاباتی‌ای التقاطی با حضور نامزدهایی از دیگر لیست‌ها یا لیست‌های دیگری بودیم که کمتر از 30 نفر را برای رقابت‌های پارلمانی پایتخت معرفی کرده بودند. از جمله لیستی با نام انجمن صنفی مهندسان مشاور و معمار و شهرساز با معرفی فهرست سه نفره عطاء‌الله آیت‌اللهی، حسن فتوره‌چی و حمید بهبهانی و با شعار «ما تعهد می‌دهیم» که تعهدشان را به توسعه، آبادانی، آینده‌نگری و … اعلام کرده بودند.
اصلاحات، ایران برای همه ایرانیان و آزادی
پس از پیروزی سیدمحمد خاتمی در دوم خرداد 76، طبیعی بود که لیست‌های انتخاباتی مجلس ششم در سال 78، معطوف به شعارهای دولت اصلاحات باشد. «تثبیت توسعه سیاسی و آزادی مطبوعات»، «اصلاح قانون مطبوعات»، « اصلاح قانون استفاده از تجهیزات ماهواره‌ای»، «اصلاح قانون انتخابات» و «تأسیس تلویزیون خصوصی» از مهمترین برنامه‌های جبهه مشارکت برای حضور در این انتخابات بود که پوسترهای انتخاباتی‌اش را با شعار «ایران برای ایرانیان» و «معنویت، عدالت و آزادی» طراحی کرده بود.
بر اساس آنچه که در کتاب «بازیگران و بازیگردانان مجلس» آمده است؛ شعار کارگزاران سازندگی در این انتخابات «امنیت، عدالت و آزادی» بود و مجمع روحانیون مبارز با شعار «امنیت، آزادی، رفاه اقتصادی» و «29 بهمن، دوم خردادی دیگر» به میدان آمده بود. مجمع اسلامی بانوان با شعار «احقاق حقوق زنان، آزادی اندیشه، عدالت اجتماعی»، حزب همبستگی با شعار «رأی هر ایرانی، برنامه خاتمی» و «اصلاحات، آزادی، رفاه اجتماعی»، مجمع نمایندگان ادوار مجلس با شعار «مجلس مقتدر، نظام پاسخگو» و «آزادی، آبادی و آسایش» و ائتلاف گروه های خط امام (متشکل از سازمان مجاهدین، انجمن اسلامی معلمان و مهندسان و جامعه پزشکی و مدرسین دانشگاه ها و دفتر تحکیم و حدت و مجمع نمایندگان خط امام) با شعار «دوم خرداد، 29 بهمن، تداوم خط امام» و حزب اسلامی کار با شعار «اندیشه حزبی، عدالت اسلامی و اصالت کار» در انتخابات حضور یافتند.
در میان احزاب جناح راست نیز جامعه روحانیت مبارز و ائتلاف خط امام و رهبری با شعار «مجلس ششم، تفاهم، حل مشکلات مردم»، حزب مؤتلفه اسلامی با شعار «تفاهم، تعاون و توسعه» و جمعیت ایثارگران با شعار «امنیت، عدالت، رونق اقتصادی» در رقابت‌های انتخاباتی حضور یافتند. چکاد آزاد‌اندیشان هم شعار «ای‌ایران ای‌مرز پرگهر» و «آزادی، اصلاحات، عدالت و توسعه» برگزید. اما حزب اعتدال و توسعه در تبلیغات خود در ابتکاری متفاوت از دیگر گروه‌ها، با استفاده از جمله «می‌خواهم زندگی کنم»، کلماتی چون شاد، سرافراز، مهربان، امیدوارو آرام را با کشیدن یک ابرو در میانه جمله کامل کرده و در زیر تبلیغات خود جملاتی از این دست را نوشته بود: آرام در سایه اعتدال سیاسی، امیدوار در سایه توسعه پایدار، شاد در سایه عدالت اجتماعی، سرافراز در سایه اقتدار ملی و مهربان در سایه وفاق ملی را منتشر کرده بود.
از «پیام آبادگران» تا تحریم انتخابات
مجلس ششم با حواشی‌ای چون تحصن نمایندگان به پایان رسید که منجر به تحریم انتخابات از سوی اصلاح‌طلبان شد. رقابت‌ها در این دور به جای آنکه میان احزاب باشد، میان ائتلاف‌ها بود. فهرست موفق این انتخابات، لیست «ائتلاف آبادگران ایران اسلامی» بود که با شعار «پیام آبادگران برای مردم کار است و خدمت صادقانه» ارائه شده بود. فهرست‌های دیگر با شعارهایی چون «تعهد، تخصص و تجربه» و جملاتی از امام و رهبری درباره انتخاب نماینده اصلح ارائه شده بودند.
رقابت «یاران خاتمی» با «اقتدار ملی»
اصلاح‌طلبان که با تشکیل «ائتلافی برای ایران» به قهر سیاسی خود در انتخابات مجلس هشتم پایان داده بودند، با شعار انتخاباتی «همراه شو عزیز» روی فهرست انتخاباتی خود و لوگوی «یاران خاتمی» به میدان رقابت آمدند. البته در مرحله دوم انتخابات تهران این لوگو حذف شد تا اصلاح‌طلبانی که خود را یاران خاتمی نمی‌دانستند هم از ستاد انتخابات اصلاح‌طلبان حمایت کنند. شعارهای دیگری همچون «کنترل گرانی و ایجاد رونق اقتصادی»، «مقابله با تحجر و دفاع از اندیشه‌های امام خمینی (ره)» و «ارتقاء منزلت ایران و کرامت ایرانیان در عرصه بین‌الملل» نیز در فهرست‌های آنان دیده می‌شد.
از سوی دیگر ائتلاف «رایحه خوش خدمت» که یاران محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور جدید بودند؛ با شعار ضرورت خالص‌سازی جریان اصولگرا، اعلام موجودیت کرده و اعضایش دیگر گروه‌های اصولگرا بویژه اصولگرایان سنتی را «محافظه کار» خواندند که احمدی‌نژاد رئیس‌جمهوری وقت، نیازی به آنها ندارد. این ائتلاف که در فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور، منتصب به حامیان رئیس‌جمهوری به شمار می‌رفت، یکی از سه ضلع جبهه متحد اصولگرایان در دوره‌های بعدی انتخابات بعدی از جمله انتخابات مجلس هشتم شد.
جبهه متحد اصولگرایان هم با چهار شعار شامل «پروا مکن، بشتاب، همت چاره‌ساز است»، «مجلسی درد آشنا و کارآمد»، «اقتدار ملی، اعتدال و پیشرفت» و «مبارزه با تورم، ایجاد اشتغال و تامین رفاه» به رقابت‌های انتخاباتی وارد شد.
ائتلاف فراگیر اصولگرایان به عنوان انشعابی از جرگه اصولگرایان نیز هم عرض جبهه متحد اصولگرایان دو شعار «مردم، مجلس، مدرس» و «مجلس هشتم، مجلس سرنوشت ملی» را به عنوان دو شعار اصلی خود برگزید.
«خدمت پایدار» و «احترام به حقوق ملت»
رقابت‌های انتخاباتی در مجلس نهم بار دیگر عرصه رقابت میان اصولگرایان با حضور کمرنگ اصلاح‌طلبان بود. لیست جبهه متحد اصولگرایان با شعار «معنویت و عقلانیت، عدالت و پیشرفت در سایه ولایت» ارائه شد. لیست جبهه پایداری که انعابی از اصولگرایان بود؛ شعاری نداشت و تنها این جمله در آن نقش بسته بود «خدایا ما را بر پاکی و خدمت به مردم پایدار بدار». لیست انتخاباتی «صدای ملت» که خود را منتقدان دولت معرفی می‌کرد و انشعاب دیگری از اصولگرایان بود هم شعار «احترام بع قانون، حقوق ملت و آزادی بیان» را برگزید.
برخی گروه‌های اصلاح‌طلب هم که نمایندگانی در مجلس هشتم داشته و حضور کمرنگ خود را پس از سال 88 در صحنه سیاسی کشور حفظ کرده بودند، با این شعار که «نباید آرمان‌های انقلاب را فراموش کرد»، عرصه را ترک نکردند. خانه کارگر و حزب مردم‌سالاری شناخته‌شده‌ترین گروه‌ها در این میان بودند که فهرست مشترک 15 نفره‌ای در تهران ارائه دادند.
در این دوره هم لیست‌های متفرقه متعددی وجود داشتند. از جمله لیستی با عنوان هیأت متوسلین به 14 معصوم که با عکسی از هاشمی و احمدی‌نژاد و شعار «آشتی ملی، تداوم حیات ملی» با ترکیبی از نمایندگان جبهه پایداری و حامیان دولت ارائه شده بود. یا لیستی با عنوان ائتلاف کاندیداهای مستقل با سرلیستی مطهری و توکلی و شعار «همچون مدرس، در راه مجلس».
شعارهای دهم چه خواهد بود؟
رقابت‌های انتخاباتی مجلس دهم هنوز به مرحله تنظیم لیست‌ها و تعیین شعارهای انتخاباتی نرسیده است. اما از آنجا که همواره سایه انتخابات ریاست جمهوری بر انتخابات مجلس سنگینی می‌کند، می توان پیش‌بینی کرد که در این دور از رقابت‌ها نیز برخی لیست‌ها با شعارهای نزدیک به دولت تدبیر و امید ارائه شوند و برخی در انتقاد از دولت و احتمالاً با تکیه بر لزوم پیگیری وضعیت معیشتی مردم.
