تا ۱۴۰۸ با یادگار امام (ره) ؟

گمانه‌زنی احزاب درباره کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ بالا گرفته و حالا هر روز حزبی از این و آن جناح سیاسی تلاش می‌کند تا با ارایه تحلیلی، فضا را برای کاندیدای مطلوب خود، مساعد کرده و به ‌نحوی از او در این میدان رقابت حمایت کند. اصلاح‌طلبان اگرچه حرکت به سوی تاسیس نهادی اجماع‌ساز را آغاز کرده‌اند اما هنوز درباره چند و چون آن به اجماع نرسیده‌اند، اما احزاب منتسب به این جریان سیاسی مسیر خود را دنبال می‌کنند و در پی آنند که نشان دهند دست‌شان برای داشتن نامزد مطلوب خالی نیست. این در حالی است که بنا بر برخی شنیده‌ها برخی چهره‌های شاخص از جمله اسحاق جهانگیری که در انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۲، حضوری موثر داشت و به همین دلیل بسیاری از او به عنوان گزینه قطعی اصلاح‌طلبان در انتخابات ۱۴۰۰ می‌گفتند، حال چندان تمایلی به حضور در صحنه انتخابات ندارد و ظاهرا تحرکات نصفه و نیمه این مدت را نیز متوقف کرده است. در نتیجه حالا با نبود چهره‌هایی چون جهانگیری، احزاب در حال رایزنی برای دعوت از دیگر شخصیت‌های برجسته برای ورود به این مهم‌ترین رقابت سیاسی ۱۴۰۰ هستند و حالا بار دیگر نام سیدحسن خمینی، تولیت آستان امام خمینی(ره) لابه‌لای این گمانه‌زنی‌ها به گوش می‌رسد.

جریان اصلاحات و سیدحسن خمینی رابطه خوبی دارند. هر چند یادگار امام رسما عضو هیچ گروه و حزبی نیست، اما روابط نزدیکش با شخصیت‌های برجسته جریان اصلاحات به‌ویژه سیدمحمد خاتمی باعث شده تا بسیاری او را از جمله اصلاح‌طلبان بشناسند. نام سیدحسن خمینی اما حالا در شرایطی مطرح می‌شود که به نظر می‌رسد احزاب اصلاح‌طلب برای رسیدن به کاندیدای واحد چالش‌هایی جدی پیش‌رو دارند. هر چند این مشکل به هیچ عنوان مختص اصلاح‌طلبان نیست و اتفاقا اصولگرایان از آنجا که مسیر رسیدن به پاستور را پیش ‌روی خود هموارتر می‌بینند، بیش از رقیب اصلاح‌طلب دیگر بحث «اجماع» و «وحدت» هستند.
با این همه اما غلامعلی دهقان، از اعضای حزب اعتدال و توسعه دیروز در تحلیلی انتخاباتی گفته است: «به نظر می‌رسد میان اصولگرایان انقلابی و ارزشمدار آقای رییسی این قدرت (اجماع‌سازی) را دارد. او در انتخابات سال ۹۶ نیز نزدیک به ۱۷ میلیون رای داشت. عملکرد آقای رییسی در قوه قضاییه نیز می‌تواند بخشی از جامعه را راضی کرده باشد. اتفاقا مشاهده کردم که برخی اصولگرایان نیز همین نظر را دارند. در میان طیف مقابل، تنها کسی که می‌تواند این اجماع را شکل دهد، آقای سیدحسن خمینی است.»
دهقان در تشریح نظر خود توضیح داده که سیدحسن خمینی مورد تایید اصلاح‌طلبان سنتی و پیش‌رو، اعتدالیون و اصولگرایان معتدل است و در حالی نام سیدحسن خمینی را مطرح می‌کند که بخشی دیگر از حزب اعتدال و توسعه بارها نام علی لاریجانی را از قضا با همین جایگاه و همین شکل مقبولیت به میان آورده‌اند. حزب اعتدال و توسعه که اکثر اعضای آن مسوولان بلندپایه در دولت حسن روحانی هستند، درپی آن است که کاندیداهایی میانه‌رو و ائتلافی را به میدان بیاورد. بر این اساس شنیده‌ها حاکی از آن است که دولت قصد حمایت از لاریجانی را دارد ولی هنوز لاریجانی درباره تصمیم خود اظهارنظر نکرده و با توجه به شواهد، احتمالا این حزب متفاوت از احزاب اصلاح‌طلب بیشتر به اجرایی شدن برنامه‌های خود فکر می‌کنند و در نظر دارند که طرحی عملیاتی برای انتخابات ۱۴۰۰ ارایه کنند تا هر طور که شده در این انتخابات پیروز شوند. این اما با نظر بسیاری از چهره‌های اصلاح‌طلب در تضاد است؛ چراکه آنان معتقدند نباید به هر شیوه و شکل که شده، در انتخابات ۱۴۰۰ کاندیدا معرفی کنند، آنان می‌گویند باید با کاندیدایی کاملا اصلاح‌طلب وارد رقابت شوند تا پس از انتخابات نیز بتوانند به حمایت خود از او ادامه دهند و همزمان پاسخگوی اقداماتش باشند.
به ‌هر حال اما دهقان دیروز در گفت‌وگو با پایگاه خبری-تحلیلی نامه‌نیوز، به تشریح ویژگی‌های شخصی سیدحسن خمینی پرداخته و گفته است: «اگر آقای سیدحسن خمینی ورود کند، باعث تعالی نظام سیاسی کشور می‌شود؛ چون او یک مجتهد آگاه به دو مقوله مکان و زمان است و می‌تواند راهی را که امام خمینی، رهبر فقید انقلاب در فقه سیاسی شیعه ایجاد کردند، استمرار ببخشد و بسیاری از چالش‌های نظام را به ‌لحاظ فکری، فرهنگی و فلسفی حل کند. آمدن آقای سیدحسن خمینی باعث امیدواری بخشی از جامعه ایرانی می‌شود که ما به آنها نواندیشان دینی می‌گوییم؛ کسانی که معتقدند دین می‌تواند در هر زمانی پاسخگوی نیازها باشد. این جریان طی ۲ دهه گذشته به تدریج ضعیف شد و چون آقای سیدحسن خمینی متعلق به این جریان فکری است، به نظر می‌رسد این بخش جامعه که از طبقه متوسط شهری هستند، وارد انتخابات می‌شود.» دهقان همچنین گفته است: «حضور آقای سیدحسن خمینی به نوعی نمادین بازگشت به آرمان‌های صدر انقلاب است، به ‌خصوص اصولی از قانون اساسی که درباره توجه به حقوق ملت مورد غفلت قرار گرفته است. علاوه بر اینکه ایشان میانسال و روحیه جوانی دارد که رهبری بارها به آن تاکید کردند. او می‌تواند در بین بخشی از جوانان نواندیش و نوگرای جامعه جاذبه ایجاد کند.»
تعریف و تمجید این عضو حزب اعتدال و توسعه که زمانی سخنگوی این تشکل سیاسی بود، از سیدحسن خمینی در حالی است که به نظر می‌رسد او خود چندان تمایلی به حضور در انتخابات‌ریاست‌جمهوری ندارد. چه آنکه مهرماه امسال سیداحمد خمینی پسر او به همشهری آنلاین گفته بود: ‌«شنیده‌ام که برخی بزرگان و دوستان پیشنهاد کاندیداتوری در این انتخابات را به ایشان داده‌اند اما مشورت در جایی لازم است که تردید و شکی برای انجام یک عمل وجود داشته باشد. در حالی که من هیچ اراده‌ای در شخص پدرم برای کاندیداتوری در انتخابات نمی‌بینم که بخواهد منتهی به شک و تردید شود و حال بخواهند با مشورت گرفتن از دیگران به یک جمع‌بندی نهایی برسند.» ضمن آنکه بررسی شواهد هم گفته‌های سیداحمد خمینی را تایید می‌کند. سیدحسن خمینی تجربه یک‌بار مواجهه با شورای نگهبان را داشته که تجربه‌ای خوب برایش نبوده است. او در انتخابات گذشته مجلس خبرگان رهبری با حمایت حداکثری جریان‌های سیاسی وارد شد و نام‌نویسی کرد اما با دست رد شورای نگهبان مواجه شد. در آن زمان مرحوم اکبرهاشمی‌رفسنجانی حمایتی ویژه از سیدحسن خمینی داشت و نسبت به ردصلاحیت او نیز واکنش تندی نشان داد. به‌ هر حال او آن زمان که عزمی جزم برای ورود به انتخابات داشت، از ماه‌ها قبل فعالیت‌های خود را شروع کرده و برای این رقابت سیاسی تدارک دیده بود، اما حالا هیچ تحرکی از او دیده نمی‌شود.
اسماعیل گرامی‌مقدم، چهره سیاسی اصلاح‌طلب اما در این رابطه به «اعتماد» می‌گوید: «در این باره تحلیل‌های متفاوتی وجود دارد. ولی باتوجه به وضعیتی که در انتخابات یازدهم داشتیم، باید بزرگ‌ترین دغدغه ما مشارکت گسترده مردم باشد. این بزرگ‌ترین چالش پیش‌روی حاکمیت و اصلاح‌طلبان است؛ بنابراین اگر چهره‌هایی وارد شوند که شناخته شده باشند و مردم نسبت به آنها اعتماد داشته باشند مثل حسن آقای خمینی می‌تواند به مساله مشارکت کمک کند و خیلی تاثیرگذار باشد. ولی کنار این، تحلیل دیگری هم مطرح است مبنی بر اینکه چهره‌های جدید ممکن است باعث رونق انتخابات شود و مردم دنبال شخصیت‌هایی باشند که اگرچه مسوولیت‌هایی داشته‌اند ولی چندان مورد توجه نبوده و می‌شود و به عنوان «پدیده» از آنان یاد کرد. بنابراین فکر می‌کنم که در جریان اصلاحات اگر هر دو رویکرد دنبال شود و احزاب به ‌نحوی بر این مهم به اتفاق‌نظر و اجماع برسند، احتمال اینکه مردم مشارکتی گسترده داشته باشند، بیشتر است.»
این چهره سیاسی اصلاح‌طلب همچنین با اشاره به طرح نام چهره‌هایی میانه‌رو چون علی لاریجانی و سیدحسن خمینی می‌گوید: «هر کدام از شخصیت‌ها یک جایگاهی دارند. درباره آقای لاریجانی باید اتفاقات خاصی رخ دهد و باتوجه به اینکه اصلاح‌طلبان هم تاکید داشتند که با هویت اصلاح‌طلبی وارد انتخابات ۱۴۰۰شوند؛ اولویت راهبری با همین رویکرد است اگر که تصمیمات تغییر نکند و سراغ دیگر راهبردها نروند. ولی به ‌هر حال باید گفت که اصلاحات ریشه‌ای است که از خط امام(ره) منشا گرفته و بدون شک، دنبال آقای سیدحسن خمینی خواهند رفت و از کاندیداتوری او استقبال خواهند کرد و ضمن اینکه اصولگراهای معتدل هم از حضور سیدحسن خمینی استقبال می‌کنند؛ چراکه وابسته به بیت امام(ره) است و به عنوان چهره‌ای معتدل در جمع اصلاح‌طلبان و کل جریانی که به نام خط امام(ره) از ابتدای انقلاب فعالیت کرده، شناخته می‌شود.»
این تنها گرامی‌مقدم نیست که معتقد است حضور احتمالی سیدحسن خمینی منجر به اجماع اصلاح‌طلبان پیرامون او می‌شود و هستند اصلاح‌طلبان دیگری که چنین نظری دارند. با این همه سکوت سیدحسن خمینی همچون چند چهره شاخص دیگر منتسب به جریان اصلاحات می‌تواند دلایلی تاکتیکی داشته باشد. هر چه باشد کاندیدای اصلاح‌طلب باید خود را برای هجمه‌های گاه و بی‌گاه رقیب و به‌خصوص تندروهای اصولگرا آماده کند و با این حساب، شاید بهتر است چراغ خاموش پیش بیایند تا مگر تا حدودی فرصت تخریب را از رقیب بگیرند.