انتخابات شوراها؛ بزنگاهی سخت!
حسین طاهری‌فرد*: پنجمین دوره انتخابات شوراها بر اساس موافقت شورای نگهبان در 29 اردیبهشت‌ماه سال جاری برگزار می‌شود. شوراهای اسلامی شهر و روستا در سال 1377 در پی گسترش استفاده از ظرفیت‌های قانون اساسی و مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها و روستاها شکل گرفتند. شوراهای اسلامی شهر و روستا در ذیل فصل قانونی مجلس شورای اسلامی به عنوان نهادی برای مسئولیت پذیری و نظارت بر امور تصدیگری تدوین شده‌اند. اصل یکصدم قانون اساسی وظیفه اصلی شوراها را کمک به « پیشبرد سریع برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری و مشارکت مردم با توجه به مقتضیات محلی » بیان کرده است که نتیجه آن توسعه بخش خصوصی و کوچک‌تر شدن بدنه دولت است. اختیارات شوراها فقط محدود به شهرداری‌ها نبوده و تمامی نهادها و سازمان‌های مسئول و خدمات‌رسان در حوزه امور شهرها و روستاها را شامل می‌شود.
شوراها با وجود تاکید قانون اساسی و در حالی که می‌توانستند نقش مهمی در تشکیلات مدیریتی کشور برعهده بگیرند، با کم‌توجهی دولت‌مردان در دولت‌های مختلف روبرو شده و از جایگاه اصلی و کارآمدی آن که همانا همکاری و مشارکت با سایر دستگاه‌های متولی و مرتبط در اداره امور شهر و روستاهاست دور شده‌اند. شوراهای اسلامی شهر و روستا به عنوان یک نهاد مردمی، بخشی از فرایند دموکراتیزه شدن جامعه هستند. با تأسیس شوراها قدرت بخشى از نهادهایى که در نبود شوراها وظایف آنها را بر عهده داشتند کاهش یافته که این امر باعث نوعى چالش حفظ قدرت بین این سازمان‌ها از یکسو و شوراها براى کسب قدرت واقعى از سوى دیگر شده است. اگرچه استانداران، فرمانداران، بخشداران و سایر مقامات کشوری که از طرف دولت تعیین می‌شوند در حدود اختیارات شوراها ملزم به رعایت تصمیمات شوراها هستند اما غالباً در شهرهای بزرگ و کلانشهرها، شوراها همواره با اتهام سیاسیگری و اعمال سلیقه‌های سیاسی به حاشیه رانده شده‌اند و در شهرهای کوچک و متوسط شوراها آنچنان که باید در مدیریت شهری موفق نبوده و عملکرد مطلوبی نداشته‌اند.
رئیس ستاد انتخابات کشور از « افزایش 14 درصدی » تعداد داوطلبان در انتخابات پنجمین دوره شورهای اسلامی شهر و روستا نسبت به مدت مشابه چهار سال پیش خبر داد. همزمان با انتخابات دوازدهمین دوره ریاست‌جمهوری، در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ مردم همه روستاها و شهرهای کشورمان باید اعضای شورای شهر و روستای خود را انتخاب کنند. فارغ از هیاهوی ایجاده شده و استقبال غیرقابل پیش‌بینی از ثبت نام شوراها، آنچه مایه تعجب و شاید نگرانی اگثریت جامعه شده است حضور و ثبت‌نام چهرهای مطرح عرصه‌های ورزشی، هنری و سیاسی است. با نگاهی دقیق‌تر به لیست ثبت‌نام کنندگان فارغ از گرایش‌ها و دیدگاه‌های سیاسی آنان باید بدنبال چرایی حضور کسانی بود که بدون تخصص و هیچ‌گونه سابقه فعالیت در اینچنین عرصه‌هایی وارد میدان رقابت شده‌اند.
به نظر می‌رسد شوراها به عرصه‌ای برای سهم‌خواهی اشخاص و احزاب‌سیاسی بدل شده است و آنان فارغ از تمامی دغدغه‌های مردم بدنبال تصاحب کرسی‌های شوراها هستند. بی‌شک نگاه سیاسی به شوراها می‌تواند این نهاد مردمی را از نقش اصلی آن یعنی نظارت و هماهنگی با سایر سازمان‌های مسئول و خدمات‌رسان در حوزه اداره امور شهرها دور کند. از آنجایی که حوزه‌های مدیریت شهری، حوزه‌های کاملاً تخصصی هستند بنابراین شوراها نیازمند افرادی متخصص و کار‌بلد در زمینه مدیریت شهری و آشـنا بـه قـوانین و مقرارت مربوطه می‌باشند. نامزدهای انتخابات شوراها که خود را در معرض اعتماد و داوری مردم قرار می‌دهند باید بدانند که « داشتن شهرت، ملاک داشتن شایستگی و صلاحیت نیست» و شرط لازم برای انتخاب شدن « تجربه و تخصص » است.
بدون‌تردید برای حل و فصل مشکلات مردم راهی جز مشارکت دادن آنها در امور وجود ندارد و تحقق این مشارکت با تقویت شوراها ممکن است. فکرکردن و درس گرفتن از گذشته در امور زندگی انسان اجتناب ناپذیر است، بنابراین برای بهتر شدن شهرمان سعی کنیم تا کمبود‌ها و نارسایی‌های قبل را با « تفکر و دقت » در رای دادن به کاندیداهای شرکت‌کننده شوراهای اسلامی شهر و روستا برطرف کنیم و این مستلزم نگاه کارشناسی و نه رویکرد سیاسی و جناحی است.
قطعاً همه مردم با رای دادن به بهترین‌ها در اتفاقات خوب و بد آینده شهر و روستای خود سهیمند. مردم آگاهانه پای به کارزار انتخاباتی خواهند گذاشت و با کنار زدن « فرصت‌طلبان » سکان هدایت شوراها را به متخصصان خواهند سپرد چراکه آبادانی شهر به « شعار و عکس‌گرفتن » نیست. پس تا فرصت باقی‌ایست بیاید با مطالعه و دقت، هوشمندانه با رویکرد تخصص‌های مورد نیاز در حوزه مدیریت شهری انتخاب کنیم.
به امید آنروز …
* کارشناس ارشد جامعه‌شناسی
