به چه فهرستی اعتماد کنیم؟
یکی از موضوعاتی که در هر انتخاباتی که در سطح کلان منطقه ای یا ملی وجود دارد، مسأله شناخت یا عدم شناخت از نامزدهایی است که خود را در معرض رأی جامعه رأی دهندگان قرار می دهند؛ اگر چه انتخاب حتی یک نفر از میان نامزدهای انتخاباتی به لحاظ تأثیرگذاری بر نتیجه نهایی سرنوشت ساز است، اما در انتخابات هایی که مردم می توانند به چندین یا چند ده نفر از نامزدها رأی دهند، اهمیت شناخت مضاعف می شود. این موضوع ابه این دلیل به عنوان یک مسأله مهم و سرنوشت ساز انتخاباتی بروز می یابد که:
اولاً: رأی دهندگان، طیف وسیعی از مردمند که علاوه بر سطوح مختلف سواد و تحصیل، وقت زیادی برای شناخت و انتخاب نامزدها ندارند؛
ثانیاً نامزدهای انتخابات هم از یک سو از امکانات مالی و تبلیغاتی نامتناسبی برای اطلاع رسانی و تبلغات برخوردارند و از سوی دیگر از حربه های متنوع تبلیغاتی با سطوح مختلف صداقت و راستی بهره می گیرند؛
ثالثاً تعدد آنان نیز امکان شنیده و دیده شدن از سوی مردمی که به دلیل مشغله های روزمره، نمی توانند وقت نه چندان زیادی برای این کار اختصاص دهند؛
و رابعاً در شرایط عدم فعالیت منسجم و مستمر احزاب در ایران، تقریباً اکثریت جامعه رأی دهندگان، تجربه ای از فعالیت انتخاباتی در چارچوب تشکل سیاسی یا حزب ندارند.
با این وصف، می توان گفت که ضرورتی به نام «اعتماد و انتخاب» باعث می شود که گروهی به نام فعالان انتخاباتی در دوره معین انتخابات و زمان محدود تبلیغات انتخاباتی نقش واسطه بین نامزدها و رأی دهندگان را به خود اختصاص دهند. این واسطه ها که اغلب در زمان انتخابات در قالب فعال انتخاباتی و عضو ستاد فعالیت می کنند را می توان در دو گروه کلی دسته بندی کرد:
گروهی که به دلیل دغدغه سیاسی و برای گرایش و اهداف سیاسی ای که دارند، در حمایت از نامزدهای مورد نظر خود فعالیت می کنند و با رأی دهندگان ارتباط می گیرند و گروهی دیگر که فارغ از گرایش و اهداف سیاسی، در راستای انگیزه های غیرسیاسی غیرقانونی و برای متصل شدن به منتخب احتمالی یا وابسته کردن کسی که احتمال رأی آوری اش بالاست، تلاش می کنند.
از آنجا که در شهرهای بزرگ دارای تعداد زیاد نماینده، نتیجه فعالیت هر یک از این دو دسته، اغلب به تنظیم فهرستی از نامزدها و معرفی آنان به مردم منتهی می شود که در این صورت نیز مسأله شناخت اهمیتی دو چندان می یابد؛ مسأله ای که راهکار مناسب آن را مقام معظم رهبری، دو سال پیش، هنگام رأی دادن در چهارمین دوره انتخابات شوراها ارائه کردند: «اعتماد به فهرست»
این اولین باری بود که مقام معظم رهبری، راه درست برای استفاده از تمام حق رأی را، «اعتماد به فهرست» اعلام کردند که به نظر می رسد در خلأ عدم فعالیت احزاب حرفه ای در ایران، تصویری حداقلی از کارویژه انتخاباتی حزب است و رهنمودی هوشمندانه برای فرهنگ سازی و تمرین تحزب در کشور؛ چرا که ارائه فهرستهای انتخاباتی، یک فعالیت تشکیلاتی منظم و زمانبر است و به کار گروهی منسجمی که کار حزبی را تداعی می کند، نیازمند است.
بنابراین، برای تحقق این رهنمود، علاوه مردم که با رأی خود اهمیت فهرست و وزن آن در میان دیگر فهرستهای رقیب را مشخص می کنند، نامزدهای انتخاباتی نیز با انتخاب فهرستهایی که شاخصهای رفتار سیاسی مورد نظر وی را دارند، چشم انداز فعالیت سیاسی خود را به مردم معرفی می کند.
بدیهی است پشت صحنه فهرستهایی که حاوی اسامی نامزدهای مختلف از طیف های گوناگون باشد و تطابق شاخصها و شعارهای فهرست بر هر عضو آن نه در میانه، بلکه در دو سوی طیف بنشیند، واسطه هایی مرتبط با کانون های قدرت و ثروت قرار دارند. اما اگر شعار و شاخص فهرست، بویژه با چهره های سیاسی شناخته شده آن تطابق داشته باشد، می توان گفت آن فهرست از آسیب وابستگی به منابع قدرت و ثروت به دور است؛ موضوعی که ائتلاف کاندیداهای مستقل سراسر کشور برای سومین بار در انتخابات مجلس شورای اسلامی هدف فعالیت خود قرار داده است.
