وظايف شوراهای اسلامی شهر و روستا
مهمترين توصيه‌ى اينجانب اولاً مربوط به سياست‌ها و برنامه‌هاى كارى شما و سپس درباره‌ى گزينش مديريت شهر و روستا است. تسهيل زندگى مردم در كارهايى كه به شهرداريها مربوط است، برطرف كردن معضلات شهر و روستا، سالم‌سازى محيط زيست، حفظ اصالت اسلامى و ملى در ساخت و سازها، استقرار بخشيدن به جو اسلامى و فرهنگىِ سالم، پرداختن به نيازهاى فورى‌تر در عين اهتمام به كارهاى زيربنايى، اولويت دادن به مناطق مستضعف‌نشين، تأثيرناپذيرى از نفوذ ثروتمندان و جاذبه‌ى ثروت، رعايت دقيق قوانين و عدم تخطى از آن با حيله‌هاى شبه قانونى، رعايت ويژه‌ى محرومان، آلوده نشدن به اسراف و هدر ندادن بيت‌المال با تجملات زائد و سفرها و مراسم غيرلازم، و در يك كلمه رعايت تقوا و تدبير و پشتكار، و بهره‌گيرى از دانش و تجربه، مواد عمده‌ى توصيه‌ى نخست اينجانب است. ۱۳۸۲/۰۲/۰۶
الف) بایدها
۱- خدمت به مردم با روحيه‌ی بسيجی
بايد با روحيه‌ای بسيجی يعنی با «احساس تكليف، بدون توقع، فداكارانه، بدون خودنمايی و برای رضای خدا» كار كرد و حتی يك روز را برای خدمت به مردم از دست نداد. ۱۳۸۱/۱۲/۱۹
از انتخاب‌شوندگان محترم انتظار مى‌رود كه با تكیه و امید به فضل الهى بار این مسؤولیت را بر دوش كشیده همه‌ى توان خود را به اداى وظایفى كه در قانون براى این شوراها معین است، مصروف كنند و خدمت به مردم را كه از بزرگترین عبادات است سرلوحه‌ى همه‌ى انگیزه‌هاى خود قرار دهند. ۱۳۷۸/۰۲/۰۸
خدمت به مردم افتخار بزرگى است. وقتى كسى اين فرصت را پيدا مى‌كند كه به مردم خدمت كند، اوّلاً بايد خدا را بر اين توفيق و بر اين فرصت مغتنم، شكر بگزارد؛ ثانياً وقت خود را، مصروفِ به انجام رساندن اين كار مهم كند. همه ما در احكام شرعى و در روايات اخلاقى، بارها توصيه شده‌ايم و مى‌دانيم كه اگر كسى براى مردم كارى انجام دهد و قدمى بردارد، چقدر خداى متعال به او اجر خواهد داد. اين كارى هم كه امروز شما برعهده داريد، يك مصداق كامل از چيزى است كه در آن روايات هست. خدا توفيق را به همه نمى‌دهد؛ اما آن كسى كه توفيق خدمت پيدا كرد، بايد اين توفيق الهى را شكرگزارى كند. ۱۳۷۸/۰۳/۰۴
معيار مردم برای قضاوت در مورد مسؤولان و مديران كشور، عملكرد آنها در عرصه خدمتگزاری به ملت است و هيچ كاری فوری‌تر و مهمتر از خدمت به مردم وجود ندارد. ۱۳۸۱/۱۲/۱۹
از اولين روز آغاز به كار و بدون هدر دادن حتى يكروز، شانه به زيربار سنگينى كه بر عهده‌ى شما نهاده شده بدهيد و مسابقه در خدمت‌رسانى را آغاز كنيد. ۱۳۸۲/۰۲/۰۶
يكى از بزرگترين چيزهايى كه كام مردم را شيرين مى‌كند، اين است كه ببينند، حس كنند و بيابند كه مسؤولانِ امور آنها در پى خدمت صادقانه و پيگيرانه و عالمانه به آنها هستند. خودِ همين، مردم را خوشحال مى‌كند. گاهى گفته مى‌شود بايد مردم را شاد و افسردگان را از افسردگى خارج كرد؛ اين حرف درستى است. اگر كسانى به معناى حقيقى كلمه دنبال اين موضوع هستند، راهش همين است؛ به مردم نشان دهند كه در پى كار صادقانه و پيگيرانه و عالمانه‌اند. اين بيش از همه چيز فضا را شادمانه خواهد كرد. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷
۲- عمل به وظايف قانونی شوراها
حدود و وظایف شوراهاى اسلامى كه در قانون معین شده باید در قول و عمل به طور كامل رعایت شود. اعضاء شوراها وظایف خود را به درستى بشناسند و بر تحقق آن همت بگمارند و چیزى را كه در قانون پیش‌بینى نشده و یا به خاطر واقعیتهاى كشور و دولت، قادر به انجام دادن آن نیستند، وعده ندهند و مردم را از كمك و اقدام شوراهاى اسلامى مأیوس نسازند. ۱۳۷۸/۰۲/۰۸
وظايفى كه براى شوراها در قانون ذكر شده، همان وظايفى است كه اگر شوراهاى ما ان‌شاءاللَّه بتوانند اين وظايف را به طور كامل به انجام برسانند، بسيارى از مشكلات جارى مردم برطرف خواهد شد و اين موارد را قانون‌گذاران با دقّت در قانون اساسى و در قانون عرفى معيّن كرده‌اند. ۱۳۷۸/۰۳/۰۴
اين شوراهايى كه در قانون اساسى پيش‌بينى شده، اگر به شكل درست و خوب تحقّق پيدا كند، بسيار فرآورده‌ى مفيد و شيرينى براى كشور و ملت خواهد داشت. البته شرطش اين است كه اين قانون خوب اجرا شود؛ كه اميدواريم به شكل صحيحى اجرا شود. ۱۳۷۷/۱۲/۰۴
۳- ارتباط دائمی با مردم
از آنجا كه شوراها از مظاهر مشاركت مردمى و براى تسهیل امور مردم است، اعضاء محترم ارتباط دائمى خود با مردم و حضور در میان آنان و اطلاع از مشكلات آنان را وظیفه‌ى مستمر خود بدانند و دسترسى مردم را به خود، آسان سازند. ۱۳۷۸/۰۲/۰۸
بنیاد این نهاد اجتماعی بر حل عملگرایانه ی مشكلات عینی و مشخص مردم در شهر و روستا است و هدف آن راحت تر و اخلاقی تر كردن زندگی شهروندی است. ۱۳۸۶/۰۲/۰۸
۴- گزینش و نظارت بر شهرداران و دهیاران
این شرط، به ویژه در گزینش شهرداران و دهیاران، اهمیت می یابد. ملاك این گزینش، باید امانت و دینداری، كفایت و كارآمدی، نجابت و حسن سلوك با مردم باشد. ۱۳۸۶/۰۲/۰۸
در نظارت و حسابرسی از كار شهردار و دهیار نیز، شورا باید عینا همین امر مهم را در برابر چشم داشته باشد و جز تكلیف بزرگ الهی خود، چیزی را در نظر نگیرد. ۱۳۸۶/۰۲/۰۸
در انتخاب شهرداران و دهیاران، مهمترین خصوصیتى كه باید رعایت شود، كاردانى و صلاحیتهاى دینى و انقلابى است. شوراهاى اسلامى در این انتخاب مهم لازم است به امانتدارى و تدین و توانایى اجرایى این برگزیدگان كمال اهتمام را بورزند. ۱۳۷۸/۰۲/۰۸
سلامت بافت مدیران شهری بسیار مهم است زیرا بی توجهی به این بافت، موجب بروز مشكلات عدیده و تأثیرگذاری آنها بر زندگی روزمره مردم می شود، لذا باید در انتخاب مدیران در سطوح مختلف دقت و اهتمام لازم برای رعایت معیارها انجام گیرد. ۱۳۸۴/۱۲/۱۳
شوراهای شهر و شهرداران سراسر كشور بايد امانتدار «رأی، اعتماد، محيط زندگی و اخلاق و فرهنگ مردم» باشند كه يكی از مصداقهای مهم امانتداری رأی مردم، انتخاب شهرداران «امين، قابل اعتماد، با كفايت، پاكدامن، متدين، شجاع، ساده زيست، مردمدار و مقيد به انضباط مالی» است. ۱۳۸۱/۱۲/۱۹
درباره‌ى انتخاب مديريتهاى شهر و روستا توصيه مى‌كنم امانت و ديانت و كفايت اشخاص را ملاك گزينش قرار دهيد. رفاقتهاى شخصى و حزبى و ملاحظات سياسى به هيچ رو، نبايد مجوز گزينش مديران فاقد ملاكهاى اصلى شمرده شود. به شهردار برگزيده‌ى خود كمك و فرصت دهيد و از او مسؤوليت و پاسخ بخواهيد و در برابر كوتاهيها يا كجرفتاريها بى‌تفاوت نمانيد و به وظيفه‌ى قانونى خود عمل كنيد. و اين همه را از جنجال و غوغاگرى كه امروز متأسفانه بعضى بجدّ، طالب آنند، دور نگهداريد. ۱۳۸۲/۰۲/۰۶
باید پیشرفت كارها را از نزدیك لمس كرد و تنها به گزارش های رسمی اكتفا نكرد. ۱۳۸۶/۰۴/۰۴
درخصوص شوراها نیز كه آیا وظایف آنها نظارت صرف است و یا نظارت همراه با اجرا، نظر شورای نگهبان باید ملاك قرار گیرد.
البته برای نظارت هم می‌توان ساز و كاری تعیین كرد كه از یك طرف اجرا نباشد و از طرف دیگر تبدیل به نظارت بی‌خاصیت نیز نشود. ۱۳۹۰/۰۲/۱۰
۵- توجه به مختصات شهر اسلامی
شوراهاى شهرى در فعالیتهاى خود به مختصات "شهر اسلامى" توجه كرده و خدمات شهرى را در جهت تأمین این مقصود به كار گیرند و بخصوص به معمارى و شهرسازى متناسب با حیات طیبه‌ى اسلامى به طور كامل توجه كنند. در شهر اسلامى، عدالت در تقسیم خدمات شهرى، تأمین آرامش روحى و امنیت معنوى، ظهور و اعتلاى مظاهر اسلامى و انقلابى، عمران و آبادى و زیبایى، حفظ طبیعت و صفاى طبیعى، همه با هم باید مورد توجه قرار گیرد. ۱۳۷۸/۰۲/۰۸
در فهرست خدماتی كه شوراها به آن می پردازند باید حفظ هویت و اصالت شهرها و روستاها، و پایبندی به معماری اسلامی و ایرانی، و رعایت زیبایی و استحكام بناها، و ترویج فرهنگ نظم و قانون، و گسترش نمادهای دین و اخلاق، و آسان سازی خدمت رسانی و عدالت و فراگیری در خدمات شهری و توسعه فضای سبز و اهتمام به سلامت محیط زیست، و توجه به نیازهای جانبازان و مصدومان جسمی، و نگاه عدالت گستر به محله ها و اشخاص محروم، و توجه ویژه به بانوان و نیز به جوانان، برجسته شود و همواره در مد نظر قرار گیرد. ۱۳۸۶/۰۲/۰۸
خدمات متنوع در شهرها و روستاها از جمله ساختمان‌سازی‌ها، احداث خیابان‌ها، نامگذاری‌ها و زیباسازی‌ها باید ضمن همخوانی با پیشرفت‌های روز، با معماری ایرانی، اعتقادات دینی، بافت اجتماعی و شرایط آب و هوایی هر منطقه نیز متناسب باشند.
ما به بركت اسلام توانسته‌ایم هویت ایرانی خود را حفظ كنیم و این حقیقت، باید در همه خدمات و امور شهری خود را نشان دهد.
عامل اصلی برای پیشرفت كشور و حركت به سوی عزت واقعی، حفظ و تقویت فضای تدین و دینداری در فضای شهرها و روستاها است. ۱۳۹۰/۰۲/۱۰
۶- توجه به حفظ هويت تاريخى و اسلامى و مراكز قديمى شهر
على‌الظاهر اروپايى‌ها در زمينه‌ى حفظ نشانه‌ها و يادگارهاى تاريخى‌شان پيشقدم هستند و خيلى به آن اهميت مى‌دهند؛ خانه‌ى فلان‌كس، زادگاه فلان دانشمند، محل تدريس فلان استاد، ساختمان‌هاى يادگارى قديمى. البته اينها را بايد حفظ كرد و اينها چيزهاى لازمى است؛ اما شايد از اين مهمتر، يا به همين اندازه اهميت، مسأله‌ى فضاى شهرى است و تجلى معمارى اسلامى و معمارى زيباى شرقى. بزرگراهى در غرب تهران درست شده كه شايد يك سال پيش، من از آنجا عبور كردم و ديدم يك بزرگراه خيلى خوبى است از طرف شمال به جنوب؛ يك چيز خيلى مفيد و لازمى است؛ اما اطرافش هنوز هيچى نيست. آن وقت من به آقاى احمدى‌نژاد كه شهردار بودند و به اين‌جا آمدند، گفتم مسأله‌ى ساخت و ساز در اطراف اين خيابان‌ها و بزرگراه‌ها، يكى از مسائل مهم شماست؛ چه جورى مى‌سازيد؟ به چه كيفيت مى‌سازيد؟ بايد طورى بسازيد كه حتى اگر آن ساخت و ساز ديوار هم باشد، نگاه راننده‌ى اتومبيل عبورى از آنجا به شكلهاى هندسى ملايم و مطابق طبع انسان، احساس التذاذ بكند. صرف اين‌كه يك چيزِ بتونى بكشيم بالا، نباشد. در ساخت و سازهاى شهرى، اين مسأله خيلى چيز مهمى است و در خودِ قطار زيرزمينى – مترو – و در ايستگاه‌ها بايد اين چيزها رعايت شود؛ يعنى چشم‌نواز باشد و موجب التذاذ و انبساط خاطر باشد؛ هم كاملاً جنبه‌هاى اسلامى، بى‌رودربايستى در اينها رعايت شود. ما بايد مقيد باشيم به اين معنا كه خيلى از معمارى‌هاى گذشته‌ى ما در اين ده‌ها سال اخير، متأسفانه درست در جهت عكس بوده. بايستى به اين مسأله‌ى حفظ هويت تاريخى و اسلامى شهر و حفظ مراكز قديمى توجه كنيد. ۱۳۸۴/۰۵/۱۷
تهران باید به شهری با هویت ایرانی و اسلامی، زیبا و روح نواز، دارای رفاه عمومی، و مقاوم تبدیل شود.
باید با برنامه‌ریزی بلندمدت و با پیگیری مجدانه، هویت ایرانی و اسلامی در تهران متجلی شود. ۱۳۸۴/۱۲/۱۳
۷- خالص كردن نيت برای خدمت به مردم
امروز هم كه بحمداللّه خدا به مسؤولان توفيق داد تا شوراها را با اين سطح وسيع به وجود آوردند، شوراها هم در خدمت مردم. امروز شما چنين نعمتى را در اختيار داريد. قصدتان را براى خدا خالص كنيد. عزيزان من! هيچ عبادتى بالاتر از خدمت به مردم نيست؛ چه در شهر، چه در بخش و چه در روستا. ۱۳۷۸/۰۳/۰۴
من بارها عرض كرده‌ام، كسانى كه مسؤوليتهايى بر دوش دارند – مسؤوليتهاى اجرايى و شبيه اجرايى – اگر همه وقت خودشان را صرف اين مسؤوليت كنند، شايد ان‌شاءاللَّه بتوانند آن وظيفه را به نحو احسن انجام دهند؛ اما چنانچه مقدارى از آن وقتى را كه براى اين كار است به كارهاى ديگر مصروف كردند، كارها زمين خواهد ماند. من توصيه مى‌كنم – همچنان كه در آن پيام هم به شما عزيزان عرض كردم – وقت را مصروفِ خدمت كنيد، مصروفِ كار كنيد، قصد را خدايى كنيد و آنچه را كه وظيفه شماست – و با انتخاب مردم اين وظيفه بر دوش شما آمد – ان‌شاءاللَّه با اخلاص و به بهترين وجهى انجام دهيد. خدا هم به شما كمك خواهد كرد و ان‌شاءاللَّه خواهيد توانست آنچه را كه مايه روسفيدى و سرافرازى شما پيش خدا و پيش بندگان خداست، به انجام برسانيد. ۱۳۷۸/۰۳/۰۴
۸- فرهنگ‌سازى و تبليغات در مسائل مربوط به شهر
بايد شما فرهنگ‌سازى كنيد.مثلاً ملاحظه مى‌كنيد كه نيروى انتظامى براى ترافيك، انيميشن و كارهاى كارتونى در تلويزيون درست كرده كه خيلى موثر بوده؛ خيلى چيزهاى خوبى است. از اين قبيل، شما در همه‌ى زمينه‌ها استفاده كنيد. در همين مسأله‌ى ساخت و ساز، شما كارى كنيد كه اين ساخت و سازهاى اطراف تهران در چشم مردم و در فرهنگ عمومى، يك چيز منفى بشود؛ يعنى مردم احساس كنند كه اين كار ضربه‌زدن به آسايش آنها و به زندگى آنهاست. اگر بتوانيد در كارهاى گوناگون، فرهنگ‌سازى و مسائل تبليغاتى را در نظر بگيريد، چيز خيلى مهمى است. در همين قضيه‌ى ترافيك و امثال آن هم به همين ترتيب مى‌توانيد عمل كنيد. ۱۳۸۴/۰۵/۱۷
كار شهردارى فقط ساخت‌وساز نيست. خوشبختانه در زمينه مسائل فرهنگى هم شما در گزارش خود مواردى را ذكر كرديد. مسائل فرهنگى و اجتماعى شهر، بسيار مهمّ است. سعى كنيد روح ديانت و اخلاق اسلامى را در فضاى شهر تهران سارى و جارى كنيد؛ اين كارى است ممكن و گره‌گشاى بسيارى از مشكلات است. خيلى از مشكلات ما ناشى از دور شدن از فضايل اخلاقى است. هرچه از فضايل اخلاقى فاصله بگيريم، مشكلات و گره‌هاى زندگى پيچيده‌تر و بيشتر خواهد شد. بايد خود را به اخلاق اسلامى و ملكات فاضله اسلامى نزديك كنيم و اين در محيطهاى فرهنگى شهردارى كاملاً امكانپذير است؛ در كيفيّت اداره بوستانهاى شهرى كه ظاهر فرهنگى هم ندارد – محيطى است براى اين كه مردم بيايند از آنها استفاده كنند – امكانپذير است؛ در فرهنگسراها و در نوع كارهايى كه شهردارى در تهران مى‌كند – نصب تابلوها، تبليغات، رفت و آمدها، ترافيك و همه چيزهاى ديگر از اين قبيل – امكانپذير است. شما مى‌توانيد با همه اين وسايل، اخلاق فاضله را در مردم گسترش دهيد. نيّت را اين قرار دهيد، برنامه‌ريزى را بر اساس اين بگذاريد؛ خداى متعال هم كمك و الهام خواهد كرد تا بتوانيد راههاى صحيح را در اين مورد پيدا كنيد و پيش برويد. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷
مسائل فرهنگی در همه شهرها به ویژه تهران به عنوان پایتخت جمهوری اسلامی ایران بسیار مهم است و باید به این مسئله توجه شود كه فرهنگ ما فرهنگ انقلاب اسلامی و ارزشهای دینی است.
باید ارزشهای انقلاب و اسلام در همه بخشهای فرهنگی رعایت شود و این كار نیازمند تلاش، انگیزه و عزم لازم است. ۱۳۸۶/۰۴/۰۴
فرهنگسراها ضمن داشتن محیطی معنوی و درس آموز همراه با فرهنگ اسلامی و انقلابی باید از مدیریتی متعهد، انقلابی و دینی برخوردار باشند. ۱۳۸۴/۱۲/۱۳
۹- تفاهم و همدلى اعضاء؛ منشأ خیر و صلاح
براى كسب توفیق در وظایف شوراهاى اسلامى، شرط اول آن است كه اعضاء شوراهاى اسلامى هر شهر یا روستا در عمل با یكدیگر تفاهم و همدلى داشته باشند. بدون این شرط مهم، یقینا این نهاد تازه تأسیس نخواهد توانست براى مردم منشأ خیر و صلاح گردد. ۱۳۷۸/۰۲/۰۸
همكارى‌اى را كه بحمداللَّه الان بين اعضاى شوراى شهر و همچنين بين شوراى شهر و شهردار وجود دارد، با همه نيرو حفظ كنيد. شهردار توجّه داشته باشد كه شوراى شهر ريشه اوست؛ شوراى شهر هم مديرى را كه انتخاب كرده، با همه وجود تقويت كند. با هم باشيد. شوراى شهر، شهردار را تقويت كند؛ چون سربازى است كه او را به وسط ميدان فرستاده است؛ بنابراين بايد پشت جبهه او را به‌طور كامل داشته باشد. آن سرباز هم خود را از ريشه و اصل و پايه خود منقطع نداند؛ متّصل به آنجا و منبعث از آنجا بداند. اين، مجموعه واحد مديريّت شهرى است. البته در سازمان ادارى جمهورى اسلامى براى شوراى شهر قيمى معين نشده است؛ چون منتخب مردم است و شهردار را هم انتخاب مى‌كند و كارها را با همين روشهاى درست و شيوه‌هاى سالم، پيش‌بينى و برنامه‌ريزى مى‌كند و سپس انجام مى‌دهد. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷
۱۰- مبارزه با فساد رشوه‌خواری در شهرداریها
از جمله موضوعاتى كه من مى‌خواهم بسيار روى آن تكيه كنم، يكى اين است كه در شهردارى، جلوِ سوءاستفاده‌ى مالى را بگيريد. اين يك قلم بسيار مهم است. اين، آن چيزى است كه بلاشك در دوره‌ى قبل بوده، كم هم نبوده، زياد بوده است و قابل انكار نيست. الان هم يقيناً هست، حالا شما خبر داريد، يا نداريد، گزارش مى‌رسد، يا نمى‌رسد – كه لابد هم مى‌رسد – مبارزه‌ى با اين هم از همه چيز، سخت‌تر است. جلوِ اين را با قاطعيت بگيريد و نگذاريد سوءاستفاده شود.
شما بر قانون و بر ضوابط قانونى، پاى بفشاريد و ملاحظه نكنيد. اين، آن چيزى است كه شما را پيش خدا سرافراز خواهد كرد و مظهر ديندارى شما از جمله، اين چيزهاست. با رشوه‌خوارى در داخل شهردارى، به‌شدّت مقابله كنيد. رشوه، جزو بزرگترين گناهان است؛ جزو بزرگترين عوامل تخريب نظامهاى سياسى دنياست. هيچ‌كس هم وقتى مى‌خواهد به كسى رشوه بدهد، نمى‌گويد كه بدانيد، اين رشوه است دارم به شما تقديم مى‌كنم! نه، رشوه را لاى زرورقهاى گوناگون مى‌پيچند كه ظاهراً رشوه نيست؛ ولى واقعش رشوه است! جلوى رشوه را به‌جديّت بگيريد. ۱۳۷۹/۰۴/۲۷
شهرداریها همواره در معرض افراد فرصت طلب و سودجو قرار دارند اما ارتباط با مردم و دسترسی آسان آنان به مدیران شهرداریها، موجب می شود زمینه بسیاری از فرصت طلبی ها از بین برود. ۱۳۸۶/۰۴/۰۴
در داخل تشكيلات شهردارى با فساد مماشات نكنيد؛ چه فسادى كه مربوط به بيرون شهردارى است و مى‌خواهد از ابزار شهردارى استفاده كند، چه فسادى كه خداى نكرده در درون هسته‌اى از هسته‌هاى شهردارى رخنه كرده باشد و در آنجا بخواهد گسترش پيدا كند و فضا و محيط امنى براى خود درست كند. هرگونه مماشات با فساد و ميدان دادن به آن، زير پاى خود شما را خالى و امكان ادامه كار را براى شما دشوار خواهد كرد. نگذاريد در هيچ جاى شهردارى فساد رخنه كند. البته كارِ دشوارى است. شهردارى جايى است كه انسان در آن با پول، با مردم، با مراجعان و با كسانى كه حاضرند براى بعضى از مقاصد خود ولخرجى كنند، مواجه مى‌شود. اين‌طور جاها خيلى بايد مراقب بود. اين‌جاست كه تقواى الهى به درد مى‌خورد. تقوا زره‌اى است كه اگر انسان آن را پوشيد، تيرهاى زهرآگين فساد و گناه در او كارگر نخواهد شد و او را از پا نخواهد انداخت. تقوا حصنِ منيع انسان است. اين كه اين همه ما را به تقوا توصيه كرده‌اند، به‌خاطر همين است. بسيارى از خطاها و انحرافاتى كه مشاهده مى‌كنيد، ريشه فكرى ندارد؛ نه اين‌كه خيال كنيد يك ايدئولوژى است كه كسى را به اين نحوه عمل كردن وادار مى‌كند؛ نه، ريشه بسيارى از اينها در نفسانيّات خودِ انسان است. يك‌جا پاى انسان مى‌لغزد و جلوگيرى نمى‌كند؛ اين لغزش ادامه پيدا مى‌كند و انسان در صدد توجيه برمى‌آيد و براى خودش ايدئولوژى مى‌سازد. انسان گاهى مبناى فكرى درست مى‌كند تا خطاى خود را اصلاح كند. جلوِ خطاها و لغزشهاى خود را از همه جا بگيريم و بهتر از همه جا، اوّلِ كار است و بهتر از اوّلِ كار، پيشگيرى است. اين، روح تقوا را در ما تقويت خواهد كرد. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷
۱۱- مبارزه با تجملگرایی در شهرداری
شما آقايان نگذاريد اين تجربه‌ها تكرار شود. با رشوه – هر وقت خبر رسيد – مقابله كنيد؛ با تجمّل‌پرستى در هزينه‌هاى شهردارى، مقابله كنيد. تجمّل پرستى، اصلاً مطلوب و مقبول نيست. اسراف و زياده روى در مخارج، مقبول نيست. ۱۳۷۹/۰۴/۲۷
كارهايی نظير سفرهای بيهوده، تجمل‌گرايی و حقوق‌های گزاف، خلاف عدالت است و بايد از آنها پرهيز كرد. ۱۳۸۱/۱۲/۱۹
۱۲- تسهیل و تسریع كار مردم
در مراجعات مردمی باید تسهیل و تسریع كار مردم، تكریم آنان و اعتماد سازی به عنوان چهار شاخص مهم مورد توجه جدی باشد. ۱۳۸۴/۱۲/۱۳
سخت‌گيريهای بی‌جا، معطل كردن و سر دوانيدن مردم، و استفاده از برخی روشهای غيراخلاقی در قبال مردم از جمله مشكلاتی است كه بايد بموازات مبارزه قاطع و پيگير با فساد، حل شود. ۱۳۸۱/۱۲/۱۹
۱۳- استفاده از روشهای علمی در اداره شهر
باید در اداره شهر از روشهای علمی و محققان برجسته دانشگاهها نیز استفاده شود. ۱۳۸۶/۰۴/۰۴
از علم و فكر و برنامه و اشخاص عالِم استفاده كنيد. هرچه مى‌توانيد، عقول صاحبان عقل را بر عقل خودتان بيفزاييد و ذخيره عقلانى خود را تقويت كنيد تا بتوانيد كارها را انجام دهيد. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷
ب) نبایدها
۱- انگيزه‌های جناحی از كار اصلی باز ندارد
یك شرط اساسی آن است كه انگیزه های جناحی و حزبی، این شوراها را عرصه ی تاخت و تاز خود نكند و آن را از كار اصلی خود باز ندارد. توفیق نسبی شوراهای دور دوم در مقایسه با دوره ی پیش از آن در بسیاری از كلانشهرها، آزمون عینی این حقیقت است.
دخالت جناح بندیها و انگیزه های حزبی و گروهی و شخصی و طایفگی در این وظیفه ی مهم، زهر مهلكی است كه شوراها را از كار می اندازد و آن را كم سود و گاه، زیانبخش می سازد. ۱۳۸۶/۰۲/۰۸
مناقشات سیاسى و جناحى و ورود در هر اقدامى كه اعضاء شوراى اسلامى را از اتحاد عملى خود دور كند، براى این شوراها مضر و ناروا است. ۱۳۷۸/۰۲/۰۸
۲- اختلاف شورا و شهرداری
مردم آمده‌اند، اقبال كرده‌اند و با يك شور و اميدى به چيز ناشناخته‌اى كه در تعبيرات ما و در شعارها و اظهارات، تصويرى از آن داشتند، رأى داده‌اند. اين شما هستيد كه مى‌توانيد اين ايمان مردم را مستحكم كنيد. اگر بين خودتان بر سرِ چيزهاى كوچك، دائم اختلافها وجود داشته باشد، يا بين شما و شهردار اختلافهايى و سرگرميها و گرفتاريهاى گوناگون باشد، اجازه نمى‌دهد كه به مسائل، رسيدگى كنيد.
اكثريت اين مردم كه مردم فقير و مردم محرومى هستند، ببينيد چه چيزى لازم دارند و مشكلشان چگونه برطرف مى‌شود. من نمى‌گويم مشكلات فقرا را شما برطرف كنيد. تا آن جايى كه مربوط به شوراى شهر است، و تا آن جايى كه مربوط به شهردارى است، شما برطرف كنيد.
در مورد ارتباطاتتان با شهردار هم من مى‌دانم بين شهردار و اعضاى شورا اختلافاتى وجود دارد، ولى معتقدم اين اختلافات، هيچ به مصلحت نيست. اصلاً اينها هيچ به صلاح شورا و صلاح مجموعه‌ى شهردارى و اينها نيست. همه همّت كنيد و اختلافات را كنار بگذاريد؛ محور اصلى را بچسبيد. اگر بنا باشد گرايشهاى گروهى و جناحى و حزبى و رفاقتى را وارد قضايا كنيد، اين كار به سامان نخواهد رسيد. ۱۳۷۹/۰۴/۲۷
۳- جنجال سیاسی بجای عمل به وظایف قانونی
يقيناً اگر شوراها به وظايف خود عمل مى‌نمودند و مردم را به نيّتها و كارآيى خودشان اميدوار مى‌كردند، استقبال مردم باز هم بيشتر مى‌شد. مردم مايلند در اداره‌ى كشور به وظيفه‌ى خود عمل كنند و سهم و حقّ خود را نيز استيفاء نمايند. اگر كسانى هم كه در شوراهاى سراسر كشور انتخاب شده‌اند، ان‌شاءاللَّه به وظايف خود عمل كنند و از جنجال و غوغاگرى سياسى و پرداختن به امورى كه وظايف آنها نيست، پرهيز كنند و به وظيفه‌ى خود بپردازند – كه وظيفه‌ى آنها اداره‌ى امور شهرها و روستاها و رسيدن به مشكلات مردم در محدوده‌ى وظايف خودشان است – بلاشك علاقه‌ى مردم نسبت به اين نهاد مهمّ جمهورى اسلامى كه در قانون اساسى روى آن تأكيد شده، بيشتر خواهد شد. ۱۳۸۱/۱۲/۱۳
مردم به نظام و نهادهاى آن علاقه‌مندند و توقّعى كه از مسؤولان دارند، كار و خدمت و انجام دادن وظايفشان است. در اين خصوص، فرقى بين شوراى شهر، مجلس شوراى اسلامى، دولت و بقيه‌ى دستگاهها نيست؛ هركدام وظيفه‌ى خود را انجام دهند، مردم را به خودشان علاقه‌مند و دلگرم خواهند كرد. اگر كسانى وظيفه‌ى خود را انجام ندهند، كوتاهى كنند، به كارهاى ديگر سرگرم شوند و احياناً افساد كنند – كمااين‌كه در بعضى از موارد مشاهده شده است كسانى‌كه مردم آنها را براى كارى انتخاب كردند، به‌جاى اين‌كه به آن كار بپردازند، به كارهايى پرداختند كه مطلقاً به نفع مردم نيست، بلكه به زيان مردم است – طبعاً مردم دلسرد خواهند شد. ۱۳۸۱/۱۲/۱۳
۴- جلوگيری از قانون فروشی در شهرداری
مسأله‌ى معامله‌ى ابزارگونه با قانون – به تعبير رايج، قانون فروشى – هم مشكل ديگرى است كه آن زمان هم بود و بنده هم بارها تذكّر مى‌دادم! ۱۳۷۹/۰۴/۲۷
۵- تهيه درآمد از هر طريقی، خوب نيست
حالا گفتيد كه دولت، بناست كمك كند؛ چه بهتر. اگر دولت مى‌تواند كمك كند، كمك كند، بسيار بهتر است؛ اما چنانچه دولت كمك نمى‌كند، شما اگر از يك راه قانونى معقول بى‌ضرر – كه نتايج سوئى نداشته باشد – درآمدى كسب كرديد، چه بهتر، بسيار هم خوب است. عوارض، چيزى است كه بايد مردم بدهند؛ اما اگر شما به قصد كسب درآمد، دست به كارهايى زديد كه نمى‌توانيد عوارض فرهنگى آن را از پيش، درست محاسبه كنيد بسيار مضرّ است. ۱۳۷۹/۰۴/۲۷
