ضرورت تدوین راهبرد زن و خانواده
به نظر میرسد با توجه و تأمل به این نکات میتوان به خوبی جهتگیری نظام جمهوری اسلامی ایران را نسبت به مقوله زن و خانواده تبیین نمود.
1. «…* مسئله زن وخانواده برای کشور جزء مسائل درجه یک است…» اختصاص سومین نشست راهبردی به موضوع زن و خانواده که در حضور رهبر معظم انقلاب و با حضور اندیشمندان و صاحبنظران و اساتید حوزه و دانشگاه برگزار گردید، خود میتواند حاکی از اهمیت این موضوع برای نظام جمهوری اسلامی باشد. با وجود این، رهبری ضمن اشاره به نظرات اساتیدی که دیدگاههای خود را در نشست ارائه نمودند، چهار دلیل بیان کردند که چرا در جمهوری اسلامی توجه به موضوع زن راهبردی و استراتژیک است:
سهم و نقش فوقالعاده و بیبدیل زنان ایرانی در پیروزی انقلاب، پیروزی جنگ و تداوم انقلاب اسلامی و پیشرفت کشور.
نیاز جامعه و آینده کشور به حضور ملی زنان و حفظ ظرفیت آنان.
اهمیت خانواده به عنوان سلول اصلی جامعه و نقش محوری زن در آن.
تمرکز دشمنان بر مقولة زن به منظور هجوم سیاسی و تبلیغاتی به نظام اسلامی.
روشن است که مردم ایران و به ویژه زنان ایرانی در اعتراض و مبارزه با حکومتهای استبدادی و وابسته در منطقه و تحقق انقلاب و تشکیل حکومت اسلامی پیشتاز بودهاند و با توجه به تحولات منطقه و شکلگیری حکومتهای مردمی نیاز به تدوین راهبرد نظام اسلامی در خصوص زن و خانواده بیش از پیش وجود دارد.
2. «امام (ره) نقش زنان را فهمید … رحمت خدای متعال تا ابدالابدین بر این مرد بزرگ باد…» تأکید رهبری بر دیدگاه مترقی رهبر کبیر انقلاب درخصوص زن و حضور اجتماعی زن و همچنین نقش نظرات ایشان در غلبه بر دیدگاههایی که فقط هویت زن مسلمان را در چهارچوب خانه به رسمیت میشناختند، گواه آن است که جهتگیری آیندة نظام جمهوری اسلامی ایران در حرکت بی بازگشت در مسیری است که رهبر کبیر انقلاب گشوده است.
3. «… در حوزة زن و خانواده، از لحاظ علمی و کارشناسی، کارهای زمین مانده الی ماشاالله داریم…» رهبری بخشی از صحبت خود را به کارهای زمین مانده و برنامههایی که در میان مدت و دراز مدت باید در زمینة زنان خانواده به اجرا درآید، اختصاص دادند از جمله:
نظریهپردازی و الگوسازی در حوزه زنان و خانواده براساس منابع غنی اسلامی
گفتمانسازی در این حوزه توسط اساتید حوزه و دانشگاه و رسانهها
نقد و بررسی نظریههای رایج دنیا بدون انفعال و نقادی وضعیت زن و خانواده در غرب
برخی اقدامات اجرایی، قانونگذاری و حمایتی
فعالیتهای بینالمللی در خصوص زنان
ایشان تأکید فرمودند که تعالیم ناب و مترقی اسلام مبتنی بر قرآن و حدیث قابلیت ارائه دهها نظریه و الگوی مترقی از زن و خانواده را دارد. لذا در آینده باید در این زمینهها سرمایهگذاری کرد. نکته جالب توجه و کلیدی در این رابطه نوع نگاه رهبری به الگوسازی است. ایشان به الگوهای مترقی از زن و خانواده اشاره دارند، در حالی که دیدگاههایی در کشور وجود دارد که به دنبال القای الگویی واحد برای زن و خانواده میباشد. بدیهی است که ارائه الگوهای متنوع و مبتنی بر تعالیم غنیاسلامی، میتواند هویت آزاد و توأم با انتخاب و اختیار را برای دختران و زنان و خانوادههای ایرانی در برداشته باشد.
4. «… مسئله اشتغال بانوان از جمله چیزهایی است که ما با آن موافقیم، بنده با انواع مشارکتهای اجتماعی موافقم، چه از نوع اشتغال اقتصادی باشد و چه از نوع اشتغالات سیاسی و اجتماعی و فعالیتهای خیرخواهانه… ».
مسئله اشتغال زنان به خصوص در شرایطی که در عمل بیکاری از معضلات دولتها پیشین و حال میباشد، همواره با تردید و گاهی نیز با طرح مسائلی چون مسئولیت مرد در پرداخت نفقه مورد سؤال بوده است. در اینجا رهبری ضمن تأیید اشتغال زنان و توجه به استفاده از نیمی از جمعیت کشور، سه شرط را برای مشارکتهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی زنان مطرح نمودند:
اشتغال و فعالیتهای اجتماعی مانع از پرداختن زن به وظیفة مهم تربیت فرزند و تحکیم خانواده نشود.
ارتباط زن و مرد در اجتماع تبیین شده و حریم محرم و نامحرم رعایت گردد.
اشتغال مانع از ازدواج و یا به تعویق افتادن امر مقدس ازدواج نشود.
آنچه مسلم است شرایط فوق با اتخاذ تدابیر و ساز و کارهای مناسب توسط تصمیمگیران و مجریان کشور و رعایت اخلاق و تربیت اسلامی از سوی زنان ومردان میتواند فراهم شود. همچنین باید فرصتهای جدیدی برای فعالیتهای زنان به وجود آید تا در آینده آمار بیکاری زنان تحصیل کردة ایرانی کاهش یابد.
5. «… در خانواده گفته میشود نقش زن … اما این طور نیست که مرد در خانواده وظیفه و مسئولیت و نقش نداشته باشد…».
رهبری با این تذکر به جا به مردان جامعه به نقش راهبردی همکاری ومشارکت زن و مرد در تربیت فرزند و استمرار و تحکیم بنیان خانواده و ایجاد فضای مناسب برای زندگی بهتر و رشد و بالندگی جامعة ایرانی توجه دادهاند.
همچنین ایشان به لزوم قدردانی جامعه و مردان از زنان و مادرانی که تربیت فرزند و حضور در خانه را بر اشتغال در بیرون از خانه ترجیح میدهند، تأکید مینمایند.
6. «… مشکلات عمدتاً مربوط میشود به مشکلات داخل خانواده، اگر زن داخل خانواده امنیت روانی داشته باشد، امنیت اخلاقی داشته باشد، آسایش داشته باشد، سکن داشته باشد، حقیقتاً شوهر برای او لباس محسوب شود، همچنان که او لباس شوهر است و همچنان که قرآن خواسته مودت و رحمت بین اینها باشد… آنگاه مشکلات بیرون خانواده برای زن قابل تحمل خواهد شد…».
همان گونه که رهبری نیز در سخنرانی خود اشاره فرمودند تحقیقات و مطالعات نشان میدهد اهم مشکلات و مسائل زنان ناشی از مشکلات حیات جمعی خانواده است. دراین زمینه خلاءهای قانونی، عادتی و سنتی وجود دارد. به نظر میرسد با رویکرد مبتنی بر تعالیم غنی اسلامی و مبانی حقوقی اسلامی براساس جهتگیری مترقی رهبر کبیر و رهبر معظم انقلاب باید ظرفیت لازم برای رفع خلاءهای قانونی به وجود آید و با طرح گفتمانهایی که رهبری نیز به آن اشاره فرمودند میتوان به بسیاری از مشکلات زنان در خانواده فائق آمد. این در صورتی است که دولت، مجلس و قوة قضائیه به مسئله زن و خانواده به صورت استراتژیک و راهبری بپردازند.